Królestwo Izraela zostało ustanowione pod koniec jedenastego wieku przed Chrystusem. W I w.n.e., gdy Izrael pozostawał kolonią rzymską, Żydzi powstali przeciw Rzymianom (66 r.). W roku 70 cesarz Tytus deportował Żydów do różnych zakątków Cesarstwa Rzymskiego, szczególnie do Galii, Panonii i Iberii. Upadek drugiego powstania żydowskiego w latach 132-135, pod wodzą Szymona BarKochby, zakończył się wygnaniem pozostałych Żydów z Izraela i zapoczątkował okres diaspory, tzn. rozproszenia Żydów najpierw w Europie, a następnie na całym świecie. Żydowskie Prawo i święta Księga, Talmud, został spisany podczas niewoli babilońskiej i od tego czasu stanowi wykładnię życia każdego Żyda. W VIII w. pierwsi Żydzi dotarli na Ukrainę i do Polski.

Poczynając od XII w., w większości krajów Europy Zachodniej podjęto restrykcje wobec Żydów. Obejmowały one zakaz posiadania ziemi lub uprawiania zawodów zarezerwowanych dla cechów. W ten sposób Żydzi zostali ograniczeni do oddzielnych dzielnic lub ulic. Wolno im było jednak pożyczać pieniądze i praktykować lichwę.

W wiekach XII-XV zaczęły się prześladowania, szczególnie w czasie wypraw krzyżowych. Żydów usunięto z Anglii w roku 1290, z Francji w 1306 i 1394, z Hiszpanii w 1492, z Portugalii w 1496-1497. W różnym czasie byli też usuwani z różnych księstw niemieckich.

W czasie wygnania Żydzi szukali schronienia w Polsce, która stała się domem większości Żydów i centrum kultury żydowskiej. Żydzi osiedlali się w Polsce, ponieważ zapewniała im najlepsze warunki życia. Ich status określały kolejno przywileje nadawane przez Bolesława Pobożnego w 1264 r. i Kazimierza Wielkiego w 1334, 1354 i 1367 roku.

Pod koniec życia Kazimierz Wielki wziął sobie kobietę imieniem Esterka, która podobno zyskała przywileje dla Żydów. Miała z nim dwóch synów: Niemira i Pełka, szczodrze obdarowanych przez ojca mocą jego testamentu.

Królewskie przywileje uczyniły z Żydów osobną klasę społeczną, podobną do szlachty, mieszczaństwa i chłopów. Żydzi mieli własne miasta zarządzane przez radę zwaną kahałem i własne sądy. Cieszyli się ochrona prawną i prawem do prowadzenia handlu, czego nie mogli wykonywać w Europie Zachodniej. Wolno im było również przeprowadzać operacje bankowe i udzielać pożyczek, dzierżawić młyny i karczmy będące własnością właścicieli ziemskich oraz uzyskiwać koncesję na bycie państwowym poborcą podatkowym.

Upadek miast w XVIII wieku spowodował przenoszenie się Żydów na wieś, gdzie zmonopolizowali karczmy i gospody. Postać Jankiela w mickiewiczowskim Panu Tadeuszu, ukazana z serdecznością, jest archetypem żydowskiego karczmarza.

Przed rozbiorami Polski Żydzi stanowili 7% populacji (28% mieszkańców miast). Podczas wojny polsko-rosyjskiej w 1794 roku Żydzi odpowiedzieli na wezwanie Tadeusza Kościuszki i wstępowali w szeregi wojska. Berek Joselewicz utworzył regiment kawalerii pod własnym dowództwem.

W niepodległej Rzeczpospolitej Obojga Narodów przed rozbiorami, Żydzi cieszyli się szeroką autonomią i wolnością większą niż gdziekolwiek indziej na świecie. Tworzyli wspólnoty w miastach, z synagogami, rytualnymi łaźniami zwanymi mykwami, rytualnymi rzeźniami, szkołami zwanymi chederami i szkołami rabinackimi.

Judaizm posiadał dwa odłamy: chasydyzm i sabataizm. Sławni święci rabini, zwani cadykami, odbywali sądy w takich miejscowościach, jak: Sadogira, Bobowa, Kozienice czy Lublin. W szkołach rabinackich, jeszybotach, nauczano znajomości Talmudu i Starego Testamentu. Uczęszczali do nich uczniowie również spoza granic kraju. Najsłynniejsze szkoły rabinackie znajdowały się w Krakowie i Lublinie.